Voedingsstoffen kunnen een verrassend vergelijkbare werking hebben als geneesmiddelen. Dat concluderen farmacologen van de Universiteit Utrecht nadat ze ruim tweehonderd onderzoeken naar voedingsmiddelen inventariseerden. Meer aandacht voor de medicinale werking van voeding kan volgens de onderzoekers helpen om veel gerichter diëten te ontwikkelen die bepaalde aandoeningen tegengaan of voorkomen.
Een mediterraan dieet, vezelrijke voeding, vers fruit en groente vormen inmiddels een vertrouwd recept bij voedingsadviezen. Maar in lang niet alle gevallen is precies duidelijk waarom ze gezond zijn. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht brengen daar nu verandering in. Ze stellen vast dat verrassend veel voedingsstoffen een vergelijkbare werking hebben als medicijnen.
De wetenschappers inventariseerden ruim tweehonderd onderzoeken waaruit bleek hoe voedingsstoffen inwerken op cellen in ons lichaam. Daarbij keken ze vooral naar de manier waarop voedingsstoffen kunnen binden aan cellen en vervolgens reacties van het immuunsysteem beïnvloeden.
Veel medicijnen werken volgens dezelfde route, en binden aan zogeheten receptoren van cellen. De cellen reageren daarop door bijvoorbeeld een ontstekingsreactie of allergische reactie te remmen.
De focus op ontstekingsreacties is niet voor niets. In het overgrote deel van de aandoeningen die niet besmettelijk zijn, zoals kanker, diabetes en hart- en longziekten, spelen ontstekingsreacties een belangrijke rol. Deze groep aandoeningen is verantwoordelijk voor ongeveer 70 procent van de sterfgevallen wereldwijd.
Lees ook: 15 voedingsmiddelen die het risico op kanker mogelijk kunnen verlagen.
Voedingsstoffen hechten net als medicijnen
“We weten natuurlijk al heel lang dat ons voedingspatroon samenhangt met onze gezondheid”, zegt onderzoeksleider Dr. Saskia Braber, verbonden aan het departement Farmaceutische wetenschappen van de Universiteit Utrecht. “Maar die kennis is heel breed. Het omvat het gehele voedingspatroon, met daarin allerlei soorten voeding. Wij zien nu dat sommige voedingsstoffen heel gericht kunnen hechten aan specifieke receptoren van specifieke cellen, net zoals geneesmiddelen. Dat voedingsstoffen zo gericht de processen in cellen een positieve kant kunnen opduwen is heel verrassend.”
Om daar meer inzicht te krijgen, inventariseerden de onderzoekers vijftien soorten celreceptoren en de voedingsstoffen die daarop aangrijpen. Dat resulteerde in een zeer uitvoerig overzicht van tientallen voedingsstoffen, de receptoren waarop zij aangrijpen en de immuunreacties die ze daardoor teweegbrengen.
Lees ook: 40% van alle gevallen van kanker kan door voeding en leefstijl worden voorkomen!
Vitamine D
Eén van de receptoren die in het onderzoek van Braber en collega’s opduikt, is de zogenoemde vitamine D-receptor. Zoals de naam al doet vermoeden, is dit een receptor waar de bekende vitamine D aan kan binden. “Vitamine D komt bijvoorbeeld voor in vette vis – zoals zalm en makreel – vlees en eieren,” legt Braber uit. De vitamine D-receptor zit op veel immuuncellen. “En wanneer vitamine D zich middels deze receptor aan cellen bindt, heeft dat effect op het immuunsysteem.” Dat effect is tweeledig. “Enerzijds worden de ontstekingsstoffen verminderd. En anderzijds wordt de groei van zogenoemde natural killer-cellen (witte bloedcellen die een belangrijke rol spelen in de bestrijding van ziekteverwekkers, red.) bevorderd.” Zo kan deze voedingsstof een heel positieve invloed hebben op de gezondheid, bijvoorbeeld bij longziektes, zoals Covid. En wat daarbij voor farmacologen zoals Braber zo opzienbarend is, is dat voedingsstoffen zoals vitamine D zich net zo specifiek aan onze cellen hechten als medicijnen dat doen. Ook medicijnen binden zich namelijk via receptoren aan cellen, om zo bepaalde reacties af te remmen of op te roepen.
Lees ook: Verband tussen vitamine D-tekort en depressie bij vrouwen.
Brij met specifieke medicinale effecten
Het betekent dat de werking van medicinale voedingsstoffen (zoals bijvoorbeeld vitamine D) grote overeenkomsten vertoont met de werking van geneesmiddelen. Voor veel voedingsdeskundigen is dat misschien niet echt nieuws. “Maar in de farmacologie wordt er nog niet zo naar voedsel gekeken,” merkt Braber op. “Farmacologen zien voeding vaak toch nog als een brij van verschillende voedingsstoffen die allemaal weer anders werken.” Maar wat Braber en collega’s nu met hun analyse laten zien, is dat verschillende voedingsstoffen specifieke medicinale effecten kunnen hebben.
Lees ook: Dít zijn de 14 beste superfoods voor je darmen.
Betere diëten tegen ziekten
Volgens Braber en collega’s kan dit inzicht leiden tot specifieke diëten die op maat zijn gemaakt om bepaalde aandoeningen tegen te gaan. Braber: “Je kunt bijvoorbeeld bij een bepaalde ziekte nagaan welke immuunreactie daarbij is betrokken. Vervolgens zoek je uit welke celreceptoren daarvoor verantwoordelijk zijn. En als je die receptor weet, kun je ook nagaan welke voedingsstoffen daarop aangrijpen.”
Lees ook: Wat zijn volgens gezondheidsexperts de beste én slechtste diëten?
Geen vervanging voor medicijnen
Braber waarschuwt er wel voor dat voeding niet zomaar medicijnen kan vervangen. “Bij geneesmiddelen zit de werkende stof zeer geconcentreerd samengepakt in een pil, zalf of drankje. Daardoor kun je vrij eenvoudig de juiste dosering van de juiste stof innemen. In voeding zijn die stoffen veel minder geconcentreerd aanwezig. Ik zie voeding dan ook als ondersteuning bij medicatie, en niet als vervanging.”
Lees ook: De ‘soft health’ trend: gezondheid is zoveel meer dan ‘niet ziek zijn’.
Bruggen bouwen
Met dit onderzoek hopen Braber en collega’s een brug te bouwen tussen farmacologen en voedingsonderzoekers. Braber: “Farmacologen accepteerden lange tijd de inzichten uit voedingsonderzoek niet. Ze beschouwden voeding als een soort onoverzichtelijke brij van stoffen en substanties die allemaal een verschillende werking hebben. De laatste tijd is die visie gaan kantelen, en zien farmacologen in dat voeding wel degelijk heel specifieke medicinale effecten kan hebben.”
Met hun nieuwe publicatie is volgens Braber en collega’s een belangrijke stap in de onderbouwing en bewustwording van de medicinale werking die voeding kan hebben. “Ons onderzoek gaat over voeding en is gepubliceerd in een farmacologisch vakblad. Dat had vijf of tien jaar geleden niet gekund. Met dit artikel is het echt gelukt om met voeding door te dringen in het farmacologische onderzoek.”
Lees ook: 8 tips om gezonder te eten en drinken.
Meer lezen over gezonde voeding, ongezonde voeding en gezonde leefstijl?
- SHE Health Clinics overzicht medisch zorgaanbod.
- SHE Health Clinics infopagina leefstijl poli.
- Unieke voedingsbehoeften van vrouwen.
- Microbioom: hoe houdt je die gezond?
- Ketodieet: wat zijn de voordelen en nadelen?
- Intermittent fasting en calorierestrictie: gunstig voor je darmen.
- Gezonde eters zijn cognitief jonger!
- 10 gezondheidsproblemen waar vrouwen zich voor schamen.
- Waarom je blauwe (bos)bessen altijd eerst moet wassen.
- 1 op 6 mensen die gezonder willen eten, kan dat niet meer betalen.
- Welke medicijnen hebben het grootste risico op bijwerkingen of vergiftiging?
- Vrouwenhart heeft meeste baat van voeding met kalium.
- Wat is een gezond vetpercentage?
- Vrouwen hebben 50-75% meer kans op bijwerkingen van medicijnen. Een muizenonderzoek helpt eindelijk verklaren waarom.
- Zijn voedingssupplementen wel nodig?
- Gezonde leefstijl vermindert kans op dementie met 40 procent!
- Welke sporenelementen heeft jouw lichaam nodig?
- 7 makkelijke tips om meer groenten te eten.
- Vezelrijk dieet kan kans op dementie verkleinen.
- Wat kun je eten om je darmen gezond te houden?
- Last van constipatie? Dan kun je deze 13 laxerende fruitsoorten het beste eten!
- Wanneer wordt probiotica aangeraden?
- Welke mineralen heeft jouw lichaam nodig?
- Groene thee effectief tegen metabool syndroom.
- Wat kun je het best eten om je vagina gezond te houden?
- 10 gezonde redenen om vaker avocado te eten.
- Wat kun je ’s ochtends het beste doen om je hersenen gezond te houden?
- 75% van de honingsoorten bevat gif!
- Je biologische leeftijd verbeteren gaat sneller dan gedacht!
- Aardbeien uit supermarkt bevatten vaak schadelijke bestrijdingsmiddelen.
- Neurologen zijn het erover eens: dít is dé meest gezondste snack voor je hersenen!
- Welke voedingsmiddelen zorgen voor een goede nachtrust?
- 12 gezonde voordelen van groene thee met citroen.
- Welke vitamines moet je slikken en welke moet je uit voeding halen?
- 10 voedingsmiddelen om je cholesterol te verlagen.
- Dít zijn de 14 beste superfoods voor je darmen.
- Waarom maken we ongezonde keuzes?
- 8 tips om je hersenen te trainen en fit te houden.
- Zijn jouw omega’s wel in balans?
- Waarom extra vitamine D slikken óók in de zomer een goed idee is.
- Wat zijn de beste supplementen en leefstijlmaatregelen tegen kanker?
- Hoe herken je een niet-alcoholische leververvetting?
- Pijn linksonder in je buik? Déze symptomen kunnen wijzen op diverticulitis.
- Déze voedingsstoffen heb je extra nodig als je ouder wordt.
- 12 tips om gezond oud te worden.
- 40% van alle gevallen van kanker kan door voeding en leefstijl worden voorkomen!
- Wat zijn volgens gezondheidsexperts de beste én slechtste diëten?
- Gezond afvallen in de overgang? Zó doe je dat!
- Waarom je azijn beter kunt mijden voor je gezondheid.
- Periodiek vasten: hoe werkt dat?
- Calcium, vitamine D en K voor een gezond hart en sterke botten.
- Wat is de beste voeding bij overgangsklachten?
- Lang leven-expert tipt déze 4 eet- en drinkgewoonten voor het slapen gaan.
- 10 soorten voeding waar je NIET bepaald gezonder van wordt.
- Helpt vitamine D bij COVID-19 en hoe weet je of je een tekort hebt?
- Alcoholisme bij vrouwen: verborgen probleem en groot taboe.
- Magnesium: minstens 50% van de mensen heeft er een tekort aan!
- Hoeveel glazen water moet je per dag drinken? Bereken het met deze formule.
- Hoe weet je of je super gezond bent? Déze 7 kenmerken vertellen het je!
- Dít zijn de (kanker)symptomen die vrouwen veelal niet herkennen.
- 15 voedingsmiddelen die het risico op kanker mogelijk kunnen verlagen.
- 12 fabels en feiten over koolhydraatarm eten.
- 6 feiten en fabels over hart- en vaatziekten bij vrouwen.
- Oorzaken van osteoporose bij vrouwen.
- Hoeveel vitaminen moet je als vrouw dagelijks innemen?
- 14 veel gestelde vragen over een trage schildklier.
- Hoe herken je de symptomen van de schildklieraandoening ‘ziekte van Graves’?
- Dít zijn de symptomen die kunnen wijzen op een te snel werkende schildklier.
- Wat is de schildklieraandoening ziekte van Hashimoto?
- Dít zijn de (kanker)symptomen die vrouwen veelal niet herkennen.
- RIVM: PFAS in voedsel en drinkwater overschrijdt gezondheidsnorm EFSA.
- RIVM: schade aan nieren en brein door teveel cadmium, lood, arseen en kwik.
- Ashwagandha: 28 voordelen voor vrouwen.
Bronnen: SHE Health Clinics, Universiteit Utrecht, ASPET, Scientias, Food+Agri Business, Gezond Eten
