Hoe kun je weer genieten van seks na een negatieve ervaring?

12 oktober 2023

De helft van de vrouwen en een vijfde van de mannen heeft weleens een seksuele grensoverschrijding, seksueel misbruik, aanranding of verkrachting meegemaakt. Velen van hen hebben daarna moeite om te genieten van seks. Ervaringsdeskundige Carlie van Tongeren en seksuoloog Drs. Ingeborg Timmerman schreven een boek om slachtoffers hiermee te helpen. “Ik wilde niet dat die ene negatieve ervaring en al die stomme ervaringen erna de rest van mijn seksuele leven zouden bepalen. Seks moet léúk zijn.”

Carlie van Tongeren (40) was pas 14 toen ze werd aangerand. Op een slaapfeestje werd ze wakker van jongenshanden die haar onder haar jurkje betastten. Ze bevroor, iets wat vaker voorkomt bij seksueel overschrijdend gedrag. Jarenlang praatte ze er met niemand over en stopte ze het weg, maar ondertussen vormde ze wel onjuiste ideeën over seks. Dat het niet uitmaakt wat zij wil of voelt. Dat seks iets is wat erbij hoort, wat je doet voor de ander.

Ze had seks op de automatische piloot, liet het haar min of meer overkomen. Haar lichaam kwam wel in opstand: ze ontwikkelde fysieke klachten, kreeg buikpijn waar geen medische oorzaak voor te vinden was. “Je kunt het wegstoppen, maar het zit wel ergens, verstopt in je hoofd en je lichaam”, vertelt ze.

Vanaf het moment dat ze wél ging praten over die ene ervaring en ervoor in therapie ging, kon ze niet meer ‘gewoon maar even seks hebben’. “Het is goed om de verwerking aan te gaan, maar dan komt ook al het gevoel wat je hebt weggestopt naar boven. Pas toen blokkeerde ik en ging ik denken: is dit het nou? Is dit nou die seks waar iedereen zo lyrisch over is? Moet ik hier genoegen mee nemen? Het frustreerde me enorm, maakte me boos dat ik er niet van kon genieten. Ik wilde niet dat die ene seksuele ervaring en al die stomme ervaringen erna de rest van mijn seksuele leven zouden bepalen. Seks moet léúk zijn.”

Lees ook: Wat zijn dé 10 gezondheidsvoordelen van seks?

Je eigen lijf gaat op slot

Seksuoloog Ingeborg Timmerman (56) herkent vanuit haar praktijk veel van het verhaal van Carlie. Veel cliënten komen niet bij haar terecht met een primaire seksuele hulpvraag, maar worden doorverwezen door een gynaecoloog of uroloog vanwege somatisch onverklaarbare lichamelijke klachten (SOLK). “Ze hebben pijn bij het vrijen, geen zin in seks, buikpijnklachten, bekkenproblematiek, hoofdpijn of epileptische aanvallen, en al een heel medisch traject doorlopen zonder diagnose”, vertelt ze.

“Als ik met ze in gesprek ga blijkt dan vaak dat ze een negatieve of traumatische seksuele ervaring hebben weggestopt. Vaak gaat het lijf voor een deel op slot, of is het zenuwstelsel gevoeliger afgesteld. Het lichaam reageert dan op neutrale prikkels – zoals een gynaecologisch onderzoek, onschuldige aanraking of intimiteit – alsof je in gevaar bent.”

Lees ook: Wat zijn de gevolgen van aanranding en verkrachting?

Een heleboel mensen zijn zich nauwelijks bewust van het feit dat die negatieve ervaring een rol speelt in de seksualiteitsontwikkeling, zegt Ingeborg. “Je kunt in het dagelijks leven prima functioneren, maar in de seksualiteit verraadt het zich vaak, omdat je daar op je kwetsbaarst bent. Als je het wegdrukt, loop je ergens een keer vast. Bij Carlie is dat vrij vroeg al gebeurd, maar bij sommige mensen gebeurt het pas op hun 40ste of later. Zij hebben heel lang seks op de automatische piloot, zonder daar veel opwinding of fijne gevoelens bij te ervaren.”

Therapie kan volgens Ingeborg helpen om een negatieve ervaring te verwerken en, op den duur, weer te genieten van seks. “Er is een tijd geweest waarin werd gedacht dat je geen slapende honden wakker moest maken; dat je het vooral niet moest oprakelen als iemand zelf zei geen last te hebben van een negatieve ervaring. Maar inmiddels weten we dat het positief werkt om naar die ervaring toe te gaan om schaamte en angst achter je te kunnen laten en de ervaring te verwerken. Dat leidt tot meer plezier in je seksualiteit.”

Lees ook: Kirsten (29) had seks tegen haar wil in: ’Die nacht achtervolgt mij nog steeds!’.

Emotioneel afgestompt

Overigens denkt Ingeborg dat slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag meestal niet de diagnose PTSS krijgen. “Er zijn heel veel mensen die geen PTSS hebben, omdat de ervaring niet levensbedreigend of heel erg gewelddadig was, maar die wel echt last ondervinden van de negatieve ervaring. Er is een blokkade in hun gevoelsleven opgetreden, en ze zijn gebaat bij verwerkingsbehandeling, meditatie, hapnotherapie of iets anders waardoor ze weer gaan voelen.”

“Anders raken ze emotioneel afgestompt, en op het moment dat er wel heel veel te voelen is – bij hevige verliefdheid bijvoorbeeld – raken ze in paniek. Die afstomping kan zich ook uiten in depressie of burn-out. Als er geen ruimte komt om iets te verwerken, blijven die weggehouden gevoelens het gevoelsleven blokkeren. Dan wordt het eigenlijk erger. Ze moeten weer contact zien te maken met alles wat er te voelen is.”

Lees ook: Interview: Sam (40) overwon haar adoptiefraude en misbruik trauma’s en schreef er een boek over.

Oorzaak van minder zin in seks

De oorzaak van geen zin in seks hebben kan bij vrouwen ook de aandoening FSIAD zijn, wat staat voor: Female Sexual Interest/Arousal Disorder en is in het Nederlands bekend: seksuele interesse- en/of opwindingsstoornis. FSIAD is een verzamelterm voor twee seksuele stoornissen die voorkomen bij vrouwen:

Hypoactive Sexual Desire Disorder (HSDD)
Female Sexual Arousal Disorder (FSAD).

Lees ook: Wat is Female Sexual Interest/Arousal Disorder (seksuele interesse- en opwindingsstoornis)?

Verliefdheid

Voor Carlie was een hevige verliefdheid de trigger om met haar verleden aan de slag te gaan. Door middel van therapie leerde ze welke remmende gedachten haar in de weg stonden. “Ik vond seks stom, ik had er negatieve associaties bij en allemaal boze gedachten. Ik moest op zoek naar positieve ervaringen, alleen of met een ander. Het heeft mij geholpen om even helemaal geen relaties aan te gaan en geen seks te hebben met anderen. Dat was het moment waarop ik kon voelen wat ik zelf nou eigenlijk wilde en ruimte kon maken voor luchtigheid en positieve gedachten over seks. Wat vind ik, wat wil ik, wat is mijn seksualiteit? Nu ben ík het startpunt.”

Om ook anderen te helpen, schreven Carlie en Ingeborg het boek Van weerzin naar weer zin – opnieuw genieten van seks na een negatieve ervaring. Aan de hand van Carlies verhaal, (geanonimiseerde) verhalen uit de praktijk van Timmerman en haar expertise, hopen ze lezers met welke seksuele voorkeur dan ook handvatten te geven om weer een positieve blik op seksualiteit te ontwikkelen.

Lees ook: Hoeveel seks heb JIJ nodig om gezond te blijven?

Niet meteen spetterende seks

Het is het boek waarvan Carlie had gewild dat het er was geweest toen zij nog worstelde met de naweeën van haar negatieve seksuele ervaring. “Als je het eenmaal hebt verwerkt en je weer prima voelt, is het niet automatisch zo dat je dan meteen spetterende seks hebt waarbij je je helemaal kunt laten gaan. Na die verwerking begon het voor mij pas. Maar over het proces daarna hoor of lees je nauwelijks iets. Daarom wilde ik dit boek maken, want ik weet zeker dat er meer mensen zijn die hier tegenaan lopen.”

Ingeborg bevestigt dat. “Als ze van hun negatieve ervaring af zijn, is het voor veel mensen nog zoeken naar hoe ze er iets positiefs van kunnen maken. In een relatie is dat een moeilijke fase. Het is een soort coming-out, waarbij je je partner moet gaan vertellen dat de seks voor jou tot nu toe niet prettig is geweest, en samen op zoek moet gaan naar manieren om het wel prettig te maken. In het boek hebben we allemaal oefeningen beschreven die daarbij kunnen helpen.”

Wat veel mensen niet weten, zegt Ingeborg, is dat elk individu maar 5 procent van alle seks opwindend vindt. Die andere 95 procent doet je dus weinig of niets. “Daardoor kun je denken dat je alles wat met seks te maken heeft, stom vindt. Zoek naar die 5 procent die je wél raakt. Die zoektocht is voor mensen, als ze eenmaal zijn bevrijd van die negatieve ervaringen, vaak heel verhelderend. Ze ontdekken dat ze wel hun eigen seksualiteit hebben.”

Er is niet één oplossing die voor iedereen werkt, benadrukken Ingeborg en Carlie; geen twee ervaringen zijn immers hetzelfde en iedereen maakt zijn eigen leerproces door. Er zijn meerdere wegen die naar fijne seks leiden. Maar in het algemeen geldt: erover praten op een manier die niet bedreigend is, vermindert de schaamte en de angst. De ervaring verwerken is stap 1. Als dat lukt, komt het met de juiste hulp uiteindelijk altijd goed met die seksualiteit, is Ingeborgs ervaring.

“Seksualiteit zit in ons DNA”, zegt ze. “Als het je lukt om alle seinen op groen te zetten, gaat die seksualiteit vanzelf stromen. Ik hoef eigenlijk nooit interventies mee te geven als ‘probeer dit standje eens of koop eens dit of dat’. Mensen doen het zelf, met hun eigen creativiteit en verlangens. Dat is heel leuk om te zien. En dat hoeft echt geen jarenlang proces te zijn, het kan heel snel gaan. Afhankelijk van in hoeverre het trauma is verwerkt, zijn we met vijf gesprekken al heel ver. Veel mensen komen er beter uit en ontwikkelen een intimiteit die vele malen groter is dan hoe ze zijn begonnen in hun relatie.”

Lees ook: 28 opmerkelijke feiten over seks die je nog niet wist.

Hoe kun je weer genieten van seks na een negatieve ervaring?

Laatste stap naar fijn(er) seksleven

Carlie kreeg weliswaar psychologische hulp, maar moest de laatste stap – die naar een fijn seksleven – zelf zetten. “Dat heeft onnodig lang geduurd in mijn eentje. Ik miste informatie en handvatten en voelde me raar dat het mij maar niet lukte”, zegt ze. Een gemis dat dat niet aan bod kwam in de therapie, vindt seksuoloog Ingeborg. Ze hoopt dan ook dat niet alleen ervaringsdeskundigen en hun geliefden hun boek zullen lezen, maar ook psychologen die niet seksuologisch geschoold zijn en wel aan traumaverwerking doen.

“Vaak denken psychologen dat die seksualiteit niet hun pakkie-an is, maar dat vind ik een misvatting. Seksualiteit hoort bij ons als mensen, dat hoef je niet per se over te laten aan een specialist. Als je al een vertrouwensband hebt opgebouwd met een cliënt is het jammer als je dat stuk laat liggen.”

Het boek ‘Van weerzin naar weer zin – opnieuw genieten van seks na een negatieve ervaring‘ van Carlie van Tongeren en Ingeborg Timmerman is te koop.

Lees ook: Waarom heb je geen of minder zin in seks?

Het herontdekken van seksueel genot als vrouw na een negatieve ervaring is een persoonlijke reis die geduld, zelfcompassie en steun vereist. Onthoud dat je de kracht hebt om te genezen en je passie voor intimiteit terug te krijgen. Door het stappenplan in dit artikel te volgen, open met je partner te communiceren, waar nodig professionele hulp te zoeken en positiviteit te omarmen, kun je je seksualiteit terugwinnen en plezier vinden in de intieme momenten van het leven.

Lees ook: Meeste jonge vrouwen zijn slachtoffer seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Veel gestelde vragen

V: Is het normaal om een negatieve seksuele ervaring te hebben?
A: Negatieve seksuele ervaringen kunnen iedereen overkomen en het is belangrijk om te onthouden dat je niet alleen bent. Het is normaal om uitdagingen tegen te komen tijdens je seksuele reis.

V: Hoe kan ik de angst voor intimiteit overwinnen na een negatieve ervaring?
A: Het overwinnen van deze angst kan tijd, geduld en mogelijk professionele begeleiding vereisen. Begin met open communiceren met jouw bedpartner(s) en bouw geleidelijk het vertrouwen weer op.

V: Wat als mijn partner de bron was van de negatieve ervaring?
A: In gevallen waarin je partner betrokken was bij de negatieve ervaring, is het cruciaal om het probleem aan te pakken door middel van open en eerlijke gesprekken. Relatietherapie kan nuttig zijn.

V: Kan therapie echt helpen om weer seksueel plezier te krijgen?
A: Ja, therapie kan zeer effectief zijn bij het aanpakken van trauma’s uit het verleden en het ontwikkelen van copingstrategieën. Veel mensen hebben ontdekt dat therapie een cruciaal onderdeel is van hun genezingsproces.

V: Zijn er specifieke oefeningen of oefeningen om mijn lichaam te herontdekken?
A: Het verkennen van mindfulness, meditatie en zelfbevrediging (masturbatie) kan je helpen om weer contact te maken met je lichaam. Deze oefeningen kunnen helpen om je verlangens en reacties te begrijpen.

V: Wat als ik mijn interesse in seks heb verloren?
A: Als je geen interesse meer hebt in seks, is het belangrijk om de redenen achter dit verlies te onderzoeken en te werken aan zelfliefde, therapie of andere strategieën om je passie weer op te wekken.

Onze vrouwelijke gynaecoloog, seksuoloog en/of psycholoog kan vaak hulp en behandeling bieden als er medische behandeling, onderzoek of therapie nodig is.

Disclaimer

Net zoals bij alles in het leven en ook zeker tijdens seks geldt: als je je ergens niet fijn bij voelt of iets niet wilt hoeft dat NIET! Je bent tot niets verplicht en hoeft nooit iets tegen je zin te doen. Ook al kan je (bed)partner aangeven het zelf zo graag te willen of je het gevoel geven dat je iets moet doen, onthoud altijd dat JIJ de baas over jouw eigen lichaam bent en de enige die daar beslissingen over mag nemen!

Meer informatie of afspraak maken?

Wil je meer informatie of een afspraak maken met een vrouwelijke gynaecoloog, seksuoloog of psycholoog bij SHE Health Clinics? Neem dan a.j.b. rechtstreeks contact met ons op via 085-2019275 of via ons contactformulier.

Meer lezen over seksuele gezondheid en vaginale gezondheid?